Als je niet kunt loslaten, kun je ook niet sterven
Je wilt als stervende je naasten niet belasten met datgene wat je echt bezighoudt of waar je bang voor bent. Maar anderzijds vinden we het juist erg belangrijk om elkaar bij te staan. Hoe maak je gevoelige zaken dan toch bespreekbaar? Dat is een kwestie van voorzichtig aftasten, zoeken en bespreekbaar proberen te maken.
Ik herinner me zuster L. Ze was tot op hoge leeftijd dagelijks te vinden in de keuken, waar ze zorgde voor de maaltijden van haar medezusters. Haar zorgzame en optimistische karakter zorgde ervoor dat ze erg geliefd was. Op 97-jarige leeftijd was het lichaam van de zuster op en werd door de artsen verwacht dat ‘het kaarsje langzaam maar zeker uit zou gaan’. De enorme geestkracht en de manier waarop de zuster in bed lag straalden dat niet bepaald uit. Altijd waren er mensen om haar heen, geen moment werd ze alleen gelaten. De zuster vroeg steeds wanneer je weer terug zou komen. In een van de zeldzame momenten dat ik met haar alleen was, vroeg ik waarom ze het zo moeilijk vond om alleen te zijn. Was er misschien sprake van een bepaalde angst om te gaan sterven? De zuster overtuigde mij dat angst geen rol speelde, maar het lukte haar niet om al die lieve mensen om haar heen los te laten. Ze vertelde dat de vele bezoeken haar eigenlijk steeds meer vermoeiden, maar ze vond het zo moeilijk om iemand niét te ontvangen. Voorzichtig heb ik voorgesteld om enkele momenten per dag rust in te bouwen. Daarna heb ik haar medezusters uitgelegd wat er kan spelen in een stervensproces en gevraagd om tijdens een volgend bezoek écht afscheid te nemen. Twee dagen hierna is de zuster rustig overleden, met alleen haar beste maatje aan haar bed.